🇮🇳 भारत 🇮🇳

आजकाल जगात अजूनही काही ठिकाणी भारताबद्दल संभ्रमता आहे. जगातील काही द्यायचं अजूनही लोक आजच्या भारताला विसाव्या शतकातील देश समजत आहे अशा बाबतीत बातम्यांमध्ये आंतरराष्ट्रीय स्तरावर बोलायचे आढळून येते.

याबाबतीतले एक दृश्य अक्षय कुमार च्या ” नमस्ते लंडन” या चित्रपटात दर्शविलेले आहे. ते मी माझ्या पद्घतीने लिहिण्याचा प्रयत्न केला आहे. देशाबद्दल लिहीत आहे, तर लिहिण्यात काही चूक झाल्यास मला माफ करा.

त्यांना आता नवीन भारताची ओळख करून देणे आवश्यक आहे.

भारत हा प्राचीन देश आहे. सगळ्या देवतांचे जन्मभूमी भारत आहे. संपूर्ण ब्रह्मांड भारत देशातून चालला आहे.अनेक राजा महाराजांनी भारतावर राज्य केले. अनेक महापुरुष या देशात होऊन गेले आहे. या देशाने संपूर्ण जगाला शांतीचा संदेश देणारे गौतम बुद्ध बघितले आहे आणि देशासमोर शत्रू चालून आल्यास महाराणा प्रताप आणि छत्रपती शिवाजी महाराज पण बघितले आहे.

“हम हाथ मिलाना भी जानते है.. उखाड़ना भी… हम गांधी जी को भी पूजते है और चंद्रशेखर आज़ाद को भी…”

संस्कृत ही जगातील सर्वात प्राचीन भाषा भारताची पहिली मातृभाषा. याच संस्कृत भाषेपासून अनेक भाषांचा उदय झाला आहे. उदा. बंगाली, गुजराथी, हिंदी आणि पंजाबी. इंग्रजी भाषेतले काही शब्द सुद्धा संस्कृत मधून घेण्यात आले आहेत.

भारतात एकूण १२१ भाषा आणि २७० मातृभाषा आहेत. स्वतंत्र २२ अधिकृत भाषा आहेत. जगात सर्वाधिक बोलली जाणारी इंग्रजी भाषा सर्वाधिक पणे भारतात बोलली जाते. भारतात २३ भाषांमध्ये वर्तमानपत्रे वाचली जातात. वर्तमानपत्र वाचणाऱ्यांची संख्या ४४ करोड आहे.

भारत हा जगातील सर्वात मोठा लोकशाही देश आहे. मोठा प्रजासत्ताक देश आहे.

भारत देश २८ राज्ये आणि ८ केंद्रशासित प्रदेशांनी बनलेला आहे.

भारत जगातील सर्वात धर्मनिपेक्ष देश आहे. त्यात जगात सर्वाधिक ७ धर्मांचे लोक राहतात. हिंदु , मुस्लिम, शीख, जैन, बुद्ध, पारशी, ख्रिचन भारतात राहतात.

भारत हा जगातील लोकसंख्येच्या बाबतीत २ रा आहे. भारत हा जगात सर्वात तरुण देश आहे. जगातील १२० कोटी तरुण लोकसंख्येपैकी सर्वाधिक २३ कोटी तरुण लोकसंख्या भारतात आहे.

भारतात सर्वात सक्षम अंतराळ संस्था इस्रो ISRO आहे. पहिल्याच प्रयत्नात मंगळयानाद्वारे मंगळ ग्रहापर्यंत पोहचणारा भारत पहिलाच देश आहे. प्रत्येक भारतीयाला अभिमान आहे की, इस्रो ने केवळ ४५० कोटी खर्च करून मंगळयान ला मंगल ग्रहाच्या कक्षेत स्थापन केले. इस्रो चे अंदाजपत्रक नासाच्या अंदाजपत्रक पेक्षा १३ पट कमी.

भारताचा जगात सर्वाधिक डिजिटल व्यवहार करणाऱ्या प्रथम ५ देशांत समावेश आहे. २०२१ मध्ये भारतात ४,८६० कोटी डिजिटल व्यवहार झाले, ते जगात सर्वाधिक आहेत.

४०३.७६ gigavatt उत्पादन क्षमतेसह भारत जगात तिसरा सर्वात मोठा वीज उत्पादक देश आहे. भारत हा जगातील सर्वात उर्जावान देश आहे. सर्वात जास्त थोरियम चा साठा भारताकडे आहे. नविनिकरण ऊर्जानिर्मिती करण्याच्या बाबतीत आपण जगात तिसऱ्या स्थानी आहोत. ” विकसनशील देशांत अनुभट्टीपासून वीजनिर्मिती करणारा भारत एकमेव देश आहे.

भारत ही जगातील ५ वी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था आहे.भारताचा आर्थिक वर्ष २०२१-२२ नोमिनल GDP हा $३.३ ट्रिलियन डॉलर्स होता. भारतात जगातील तिसरी सर्वात मोठी स्टार्टअप इको सिस्टम आहे. २०२१ -२२ या आर्थिक वर्षात भारतात १४,००० नवीन उद्योग उदयास आले. भारत हा सध्या तयार हिऱ्यांचा सर्वात मोठा निर्यातदार आहे. बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE) हे जगातील तिसरे सर्वात मोठे शेअर बाजार आहे.

सर्वात उत्पादक कृषी क्षेत्र – डाळी, मसाले, आंबे, केळी, पपई, आणि ज्यूट च्या उत्पादनात भारत पहिल्या क्रमांकावर येतो. गहू, तांदूळ, टोमॅटो,बटाटे, कांदे, शेंगदाणे यांच्या उत्पादनात भारताचा दुसरा क्रमांक लागतो. चहा उत्पादनाबाबत भारत पहिल्या क्रमांकावर आहे. भारत हा जगातील सर्वाधिक साखर उत्पादक देश आहे. एकूण गरजेच्या २०% गरजा एकटा भारत पूर्ण करू शकतो.

भारत देश हा सर्वोत्कृष्ट क्रीडक्षेत्र आहे. क्रिकेट, बुद्धिबळ, कबड्डी, आणि हॉकीत जगज्जेेता झालेला एकमेव देश आहे. भारतभर दर वर्षी खेलो इंडिया उपक्रमांद्वारे खेळाडूंना प्रोत्साहन दिले जाते. त्यामधून यशस्वी झालेले खेळाडू भारताचे आंतरराषट्रीय स्तरावर प्रतिनिधित्व करतात.

दरवर्षी सर्वाधिक चित्रपट प्रदर्शित करण्यात भारताचा पहिला क्रमांक येतो. दरवर्षी देशात १८००- २००० चित्रपटांची निर्मिती होते. सर्वाधिक तिकीट विक्रीत भारताचा पहिला क्रमांक. तर तिकिटातून महसुलाच्या बाबतीत भारत तिसऱ्या स्थानी येतो.

प्राचीन आयुर्वेदाचा इतिहास असणारा भारत हा सर्वाधिक आरोग्य कवच असणारा देश आहे. सर्वाधिक स्वदेशी लसींचा उत्पादक आणि निर्यातदार आहे. जेनरिक औषधांचा भारत हा पुरवठादार आहे.

जगातील मोठ्या कंपन्यांमध्ये भारतीयांचा समावेश आहे. उदा. गूगल, अमेझॉन, मायक्रोसॉफ्ट, टेस्ला, नासा, ऍपल, फेसबुक इत्यादी. जगातील प्रत्येक देशात भारतीयांचा समावेश आणि त्यांचे तिथल्या अर्थव्यवस्थेत योगदान आहे. सुंदर पिचाई ( CEO, गुगल), सत्या नाडेला ( सीईओ, मायक्रोसॉफ्ट) शंतनु नारायण (सीईओ) इत्यादी.

भारतात जगातील सर्वात मोठी शैक्षणिक व्यवस्था आहे. ह्या शैक्षणिक व्यवस्थेत २६ कोटी शालेय विद्यार्थी सह ३० कोटी लोक शिकत आहेत. भारतात सरकारी शाळांत १६.१७ कोटी आणि खासगी शाळांत ९.५ कोटी मुले शिकत आहेत. देशात ९७ लाख शिक्षक, १५ लाख शाळा, ४२ हजार महाविद्यालये, १०४३ विद्यापीठे आहेत. भारत १२ कोटी मुलांसाठी सर्वात मोठी मध्यान्ह भोजन योजना चालवत आहे.

“भारतीय लष्कर” हे जगातील ४ थे सर्वात मोठे लष्कर आहे. “भारतीय नौदल” हे जगातील सर्वात शक्तिशाली नौदलात ७ व्या क्रमांकावर आहे. “भारतीय वायुदल” हे जगातील सर्वात शक्तिशाली वायुदलात ४ थ्या क्रमांकावर आहे. भारतात “मुंबई पोलीस दल” हे जगातील दुसरे सर्वोत्कृष्ट पोलीस दल आहे.

सुन्दर है जग में सबसे, नाम भी न्यारा है,
जहाँ जाती-भाषा से बढ़कर, देश-प्रेम की धारा है,
निशचल, पावन, प्रेम पुराना, वो भारत देश हमारा है। 🇮🇳जयहिंद!! जय भारत! वंदे मातरम्!!🇮🇳

प्रेमाचा सुगंध भाग ३. ( शेवटचा)

वेदश्री चा CA चा निकाल आज सकाळी १० वाजता येणार होता. सकाळचे नऊ वाजून पन्नास मिनिटे झाले होते. निकाल यायला फक्त दहा मिनिटे बाकी होते. निशांत आणि वेदश्री दोघे जण रोजच्या टपरी च्या शेजारील गणपती मंदिरात जाऊन दर्शन घेत होते. वेदश्री डोळे मिटून दोन्ही हात जोडून नमस्कार करत होती. निशांत ने लवकर दर्शन घेतले. तो तिच्याकडे पाहतच राहिला. तो मनात बोलू लागला, “काय तो भक्तीमधील लीन झालेला चेहरा, काय ते मनात बाप्पाला बघणारे सुंदर डोळे, काय ती भक्ती… बाप्पा सगळचं ओके आहे!!!…..” वेदश्री आणि निशांत लवकर दर्शन घेऊन रोजच्या टपरी वर मोबाईल काढून बसले. दहा वाजले. वेदश्री देवाचे नाव घेत साईट उघडून आपला बैठक क्रमांक आणि नंबर टाकून शोधले. तिला तिचा निकाल बघण्याची भीती वाटत होती. म्हणून तिने मोबाईल निशांत कडे देत त्याला निकाल बघायला लावला. ती डोळे मिटून बाप्पाचे नाव घेत होती. निकाल पाहून निशांत आनंद झाला. पण त्याने तिच्यासोबत गम्मत करायचे ठरवले. त्याने तिला सांगितले की, तुझा निकाल ३९ आला आहे…😣 ती रडायला लागली… तिच्या रडण्याचा आवाज आजूबाजूला असलेल्या लोकांपर्यंत पोहचत होता. ते बघून निशांत ने लगेच तिच्या कानात सांगितले, तुझा निकाल उलटा आहे… अभिनंदन…तिने लगेच त्याच्याकडे बघत विचार करून बघितले की, “३९ च्या उलटे म्हणजे ९३ !!” तिने लगेच उड्या मारत निशांत ला घट्ट मिठी मारली… बाकीचे लोक त्यांच्याकडे बघत हसत होते. निशांत ला काही कळेना. तो स्थिर उभा राहिला होता कारण त्याला तसा अनुभवही नव्हता. पण त्यालाही खूप आनंद झाला होता. त्याने लगेच दोन कप चहा आणि दोन छोटे केक आणून तिचे तोंड गोड केले. ते दोघे पहिल्यांदा मिठाई दुकानात जाऊन पेढे घेऊन नंतर मंदिरात जाऊन तिच्या हातून पेढे देवाला अर्पण केले. ती खूप खुश होती. 🥳

निशांत ला प्रेम तेव्हाच झाले होते जेव्हा वेदश्री ने क्लासच्या पहिल्या दिवशी पुढे बसून मागे वळून पाहिले होते….❤️😍 तो तिला सरप्राइज देणार होता. तो तिला एका ठिकाणी नेणार होता. त्याची हिम्मत होत नव्हती. वेदश्री ने त्याच्याकडे आपले ठरलेलं गिफ्ट मागितले. निशांत ने संध्याकाळचा प्लॅन ठरला होता. त्याच्या मित्रांनी त्याला मदत केली होती. त्याने तिला एकादे काम असल्याचे सांगून आणि तू संध्याकाळी मस्त कपड्यात तयार रहा असे सांगून निघून गेला. वेदश्री ला काही कळेना. तो पार्टी देणार असेल असे गृहीत धरून तिला अजून आनंद झाला. संध्याकाळी निशांत छान आवरून मस्त परफ्यूम मारून तयार होता. त्याने आपल्या मित्राची बाईक घेत तिला घ्यायला निघाला.

वेदश्री चा निकाल ऐकून तिचे आई वडील आनंदी होते. तिचे आई वडील तिला जरा काम आहे म्हणून बाहेर गेले. वेदश्री आवरून तयार झाली. घराच्या खाली निशांत ने तिला फोन करून खाली बोलावून घेतले. वेदश्री पटकन खाली येऊन निशांत सोबत बसून ते दोघे गेले. जवळ आल्यावर निशांत ने एक सरप्राइज असल्याचे सांगून तिच्या डोळ्यावर पट्टी बांधली. आणि त्याने तिला त्या हॉल मध्ये आणले. त्याचे मित्र आणि वेदश्री च्या जवळच्या मैत्रिणी सुद्धा उपस्थित होत्या. निशांत ने वेदश्री ला मधोमध आणून तो खाली बसला.

वेदश्री च्या मैत्रिणींनी तिच्या डोळ्यावरची पट्टी काढली आणि तिने डोळे उघडताच तिच्या समोर निशांत हातात गुलाबाचे फूल घेऊन एका गुडग्यावर बसला होता. बाजूला अंधार आणि मध्ये लाईट स्पॉट होता. वेदश्री ला हे पाहून आनंदाचा धक्का बसला. ती रडत तडत उभी होती. निशांत ने तिला गुलाबाचे फूल देत विचारले, ” तू माझी भविष्यातील बायको, हमसफर, माझी राणी होशील का?” तिने रडक्या लाजत्या आवाजात त्याच्या प्रेमाला होकार दिला.☺️ तिने फुल घेऊन निशांत ला घट्ट मिठी मारली आणि तिनेही प्रेमाची कबुली दिली.👩‍❤️‍👨 तिचेही निशांत वर प्रेम होते. पण ती बोलायला घाबरत होती.

वेदश्री निशांत ला सांगितले की, माझे आई वडील हे ऐकुन घेणार नाहीत. त्यांना हे मान्य होईल का? असे म्हणत ती घाबरली. त्यावर निशांत ने उत्तर दिले की, ” त्या बाजूला बघितलेच नाही वाटतं बघ एकदा” तिने तिकडे बघितले आणि आश्र्चर्य वाटले. तिथे निशांत चे आई वडील आणि तिचे आई वडील सोबत उभे होते आणि तिच्याकडे आनंदाने बघत होते. 😍 तिने निशांत कडे बघत रडत परत एकदा घट्ट मिठी मारली.❤️ निशांत ने तिच्या मऊ केसांवरून हात फिरवत तिला सतत आणि नेहमी सोबत असेन, नेहमी अडचणीत, दुःखात आणि सुखात साथ देण्याचे वचन दिले.💕💝 त्याने तिला आपल्यामध्ये सामावून घेतले.😍❤️💕💝👩‍❤️‍👨….

असा तो प्रेमाचा सुगंध त्यांच्या आजूबाजूला दरवळत राहिला. तो नेहमी दरवळत राहिला….💕👩‍❤️‍👨

त्या दोघांची अशी प्रेमकहाणी कशी वाटली… कमेंट मध्ये नक्की सांगा… 🎉🥳

प्रेमाचा सुगंध भाग २.

निशांत स्वभावाने प्रेमळ, प्रामाणिक आणि साधा सरळ. सिनेमे बघत असल्याने आणि गाण्याची आवड असल्याने त्याला गाणे गायला आणि सिनेमांचा संवाद म्हणायला खूप आवडतं. मित्र मंडळी मर्यादित. आता ते मंडळी पुढील शिक्षणासठी बाहेर गावी गेल्याने त्याला करमत नसे. तो जास्ती वेळ घरातच घालवतो. थोडा अभ्यास करायचा, नंतर थोडा मनोरंजन म्हणून T.V. पहायचा, आणि नंतर हॉल मध्ये ठेवलेले पुस्तके वाचणे हा त्याचा दिनक्रम होता. पण त्या मुलीने आपल्याला thank you म्हणाली आणि आपण तिचे आज नाव विचारणार होतो पण आज विचारताच आले नाही. आपण तिला उद्या नाव विचारायचे असा विचार पक्का केला. माहितीच आहे की, निशांत मुलींशी जास्ती बोलत नसल्याने तो अस्वस्थ होता. त्या विचाराने त्याच्याकडून रोजची कामे होतच वनव्हती. रात्रीही झोप लागत नव्हती.

सकाळी लवकर क्लास ला येऊन तो आपल्या जागी बसला. ती तिच्या वेळी आली आणि रोजच्या जागेवर बसली. निशांत ला काहीही करून आज तिचे नाव जाणून घ्यायचेच होते. क्लास संपल्यानंतर त्याने लगेच पार्किंग मध्ये जाऊन तिच्या गाडीजवळ उभा राहिला. ती आली. निशांत ने लगेच हात पुढे करून आपली ओळख करून दिली. ” हाय!! माझे नाव निशांत… मी BBA ला आहे. ” तिने सुद्धा प्रतिक्रिया दिली, ” हाय, मी वेदश्री…मी सुद्धा BBA ला आहे पण न्यू आर्ट्स अँड कॉमर्स कॉलेज ला!”  निशांत हे नाव ऐकून भारीच वाटले. तिला आज लवकर कॉलेज ला जायचे असल्याने ती घाईत त्याला ” आपण उद्या बोलू” असे म्हणत गाडीवर गेली. तो घरी येता येता तिचा चेहरा आणि नावाचा विचार करत होता. त्यालाही खूप आनंद झाला होता. कारण, कोणत्याही मुलीने त्याला असे समोरून नाव सांगितले नव्हते.

ते तिथेच बसत. लेक्चर्स झाल्यानंतर ते सोबत बाहेर पडत. एकमेकांशी बोलत. अभ्यासाविषयी बोलत असत. असे दिवस जाऊ लागले. रविवारी सुट्टी असल्याने त्याला घरी करमायचे नाही. दुसऱ्या दिवशी पासून रोजचा दिनक्रम चालू होत. ते दोघे एकत्र जात असताना एका माणसाने चुकून निशांतच्या सायकल ला धडक दिली. तेव्हा तिने लगेच त्या माणसावर ओरडायला सुरवात केली. तिचे हे रूप त्याने पहिल्यांदाच पाहिले. नंतर त्या माणसानेच निशांत ची माफी मागून पुढे गेला. निशांत ने तिला विचारले की तू एवढी का चिडतेस. थोडासा तर धक्का लागला होता की. ती म्हणाली की, ” मी मराठी मुलगी आहे ना!” निशांत म्हणाला की, ” तुम्ही मराठी मुली तश्या तर स्वभावाने शांतच असतात पण जो कोणी तुमच्या नादाला लागल्यास तुम्ही त्यांची चांगलीच जिरवतात.👋💪 .” त्यांची मैत्री झाली होती…. पक्की मैत्री झाली होती… त्याला तिचा नंबर पाहिजे होता पण तिला कसा मागू हे त्याला कळत नव्हते.. त्याने तिचे आधीच तिचे तांडव रूप बघितले होते. तो नंबर मागायला घाबरत आहे हे वेदश्री ला समजत होते. पण ती सुद्धा हट्टी मुलगी. ती काय स्वतः हुन नंबर देणार नव्हती. निशांत ला तिचा स्वभाव माहीतच होता. पण जे होईल ते होईल असे म्हणत तो घाबरत तिच्यासमोर उभा राहून तिचा नंबर मागितला. तिने आधी त्याच्याकडे बघितले. घाबरलेल्या चेहऱ्याकडे बघत ती हसू लागली. निशांत ला काही कळेना. त्याने आपला चेहरा मोबाईल कॅमेरा मध्ये बघितला काहीही नव्हते सगळे काही ठीक होते तर ही का हसतीये??🙄 तिने त्याचे गाल ओढत त्याच्या हातातून त्याचा मोबाईल घेत तिचा नंबर डायल करून मिस्ड कॉल दिला. आणि नंबर सेव्ह केला. निशांत बघतच राहिला 😳. ती म्हणाली की मी काही एवढी चिडकी नाहीये. पण समोर काही चुकीचे होत असल्यास किंवा झाल्यास मला राग येतो. पण तू काळजी करू नको मी काही उगीच नाही ओरडणार तुझ्यावर. पण तू काही चूक केल्यास मी नक्की ओरडणार बर का ?😜 मैत्रीतील एक विलक्षण ताकद कोणती असेल तर त्यातील सहजता. त्या मधूनच सुरक्षित पणाची साय आपोआप धरते. साय दुधातूनच तयार होते आणि दुधावरच छत धरते. साय म्हणजे गुलामी नव्हे. सायीखालच्या दुधाला सायीचे दडपण वाटत नाही.

त्यांची मैत्री वाढतच जात होती. अभ्यासावरुन रोज चर्चा व्हायची. अकाउंट च्या प्रश्न उत्तर मध्ये त्या दोघांची उत्तर आपलेच कसे बरोबर यावरून वाद व्हायचा खरा पण निशांत चे उत्तर नेहमी बरोबर यायचे आणि वेदश्री चे चुकीचे. पण निशांत तिला कमी न लेखता तिला अकाउंटिंग त्याच्या पद्धतीने अजून चांगल्या रीतीने शिकवत असे. निशांत नेहमी तिला पुढे जाण्यास प्रोत्साहन देत असे. तिला CA करायचे आहे असे जेव्हा निशांत ला कळले, तेव्हा त्याने तिला दुसऱ्याच दिवशी CA करण्यासाठी लागणारा फॉर्म आणून दिला पण ती आपला अभ्यास पूर्ण न zalyache सांगून तो विषय पुढे ढकलत होती. पण तिच्या मनात अपयशी होण्याची भीती आहे हे निशांत ला चांगलेच ठाऊक होते. त्याने तिला असच सांगितले की, तू माझ्यासोबत अभ्यास केला आणि मी जे सांगेल ते धडे केलेस. आणि परीक्षेत पास झाली तर मी तुला एक खाऊ देईल. त्याच्या बोलण्याने तिच्या मनात असे वाटू लागले की, कोणाला तरी वाटतेय की मी CA व्हावे म्हणून. तिने त्याचं दिवसापासून जवळच्या ग्रंथालयात निशांत सोबत अभ्यास करायला सुरुवात केली. वेदश्री ला जेव्हा काही अभ्यासात अडचण येई तेव्हा निशांत तिला तो धडा किंवा तो विषय बारकाईने आणि पूर्ण सोप्या पद्धतीने शिकवण्याचा प्रयत्न करत असे. उत्तम म्हणजे वेदश्री ला निशांत चे शिकविणे खूप आवडू लागले. निशांत च्या शिकवण्याने तिला तिच्या CA बद्दलच्या समस्या कमी झाल्या. सगळ्या गोष्टी समजू लागल्या. अभ्यास असाच चालू राहिला. CA ची परीक्षा जवळ येत होती तसे तसे वेदश्री चा अभ्यास पूर्ण होत होता. निशांत त्याच्या विषयाचे पुस्तक वाचत असे. त्यावेळी पावसाचा मौसम असल्याने तो शेजारच्या टपरी वरून दोन कप गरम चहा आणि कधी कधी एक प्लेट गरम भजी किंवा बटाटे वडे आणत असे. वेदश्री ला काय पाहिजे ते निशांत बघत असे. वही पाहिजे असल्यास तो वही आणून देत असे. असे चालूच असे. निशांत चे आई वडील रात्री येत असल्याने तो वेदश्री बरोबरच कॉलेज च्या वाचनालयात बसायचा.

परीक्षेचा दिवस उजाडला. वेदश्री बरोबर पेपर च्या दहा मिनिटे आधी पोहोचली होती. आधी ती क्लास मध्ये उशिरा येत असल्याने निशांत ने आधीच वेदश्री ला लवकर फोन करून उठविले होते. वेदश्री ला टेन्शन आले होते. पेपर झाला आणि नंतर लगेच तिने निशांत ला फोन करून पेपर झाला म्हणून सांगितले. निशांत ने तिला ग्रंथालयाच्या शेजारील टपरीवर बोलावले आणि दोन कप चहा मागवला. दोघांनी चहा पिऊन मन हलके केले. तिला फक्त आता निकालाची भीती वाटत होती. कारण तिला माहीत होते की आपण पेपर सगळा लिहिलं पण थोडे तिला टेन्शन होते.

निकालाचा दिवस उद्यावर आला. वेदश्री ला आधीच टेन्शन आले होते.आणि तिच्यामुळे निशांत ला ही चिंता वाटत होती… वेदश्री च्या मनाची काळजी निशांत त्याच्या मनापेक्षा जास्ती घेत होता. याची जाणीव म्हणजे मैत्री… हा असा मैत्रीचा सुगंध…

पुढे काय होतंय, वेदश्री चा निकाल काय येतो ते आपण पुढच्या भागात पाहूया… धन्यवाद….🙏

प

ल

प्रेमाचा सुगंध…. भाग १.

” प्रेम म्हणजे नजरेतून हृदयापर्यंत चा एक गोड प्रवास प्रेम म्हणजे दोन जीव दोन हृदय पण एकच श्वास….” निशांत नावाचा एक मुलगा. तो तेव्हा फक्त बारावी वाणिज्य मधून पास झाला होता. त्याला बारावी ला नव्वद टक्के पडले होते. तो नगरचा राहणारा… त्याने पदवी शिक्षणासाठी नगरच्या नगर कॉलेज मध्ये प्रवेश घेतला होता. तो साधा होता. त्याच्या घरी त्याचे आई वडील दोन्ही कामावर जात असल्याने तो घरी एकटा असायचा. त्याला जास्ती कोणीच वेळ दिला नव्हता. त्याला प्रेम म्हणजे काय असते हेच माहीत नव्हते. त्याला मित्र जास्ती नव्हते. जे मित्र होते ते पुढच्या शिक्षणासाठी पुणे, मुंबई , नाशिक ला गेले.

निशांत ने कोचिंग क्लासेस लावले. त्याचा पहिला दिवस आज होता. निशांत क्लास मध्ये येऊन बसला. बाकीचे विद्यार्थी पण येऊन बसले. सर पहिल्याच दिवशी परिचय करून घेत होते. क्लास चालू होऊन दहा मिनिटे झाली होती. तेव्हा दरवाज्यातून एक स्कार्फ बांधलेली मुलगी आली. निशांत मुलींच्या लाईन च्या मागच्या बाकावर बसला होता. त्याच्या पुढची जागा रिकामी होती. ती मुलगी त्या बाकावर बसली. क्लास सकाळीच सात वाजता असल्याने निशांत ला कंटाळा आला होता. ती मुलगी आपला स्कार्फ काढताना चुकून स्कार्फ निशांत ला लागला. पण तिला ते कळेलच नाही. निशांत जागा झाला. आणि त्या मुलीला विचारणार तितक्यात त्याचे डोळे आणि चेहरा मस्त खुलला….. तिचे ते मोकळे केस…. सावळा चेहरा…. कपाळावर छोटी टिकली… कानात झुमके….ओठांवर लावलेली लाल लिपस्टिक… निशांत तिच्याकडे बघतच राहिला…. तिने मागे वळून पाहिले आणि निशांत ला तिचा स्कार्फ सोडायला इशारा केला…. निशांत ने लगेच भानावर येऊन स्कार्फ तिला दिला. नंतर निशांत च्या चेहऱ्यावर स्मितहास्य आले….. निशांत मुलींशी कमी बोलत असल्याने तो क्लास संपल्यावर लवकर घरी गेला.

दुसऱ्या दिवशी निशांत सकाळी क्लास ला आल्या आल्या पाऊस सुरू झाला⛈️⛈️. त्याने थोडक्यात वाचलो म्हणून देवाचे आभार मानले. तो कालच्याच जागेवर बसला होता. तेव्हा परत तीच मुलगी पावसात भिजून आली होती. केस ओले झालेले चेहेऱ्यावर पाण्याचे थेंब थेंब 💧💧पडल्यासारखे चेहरा ओला दिसत होता. डोळ्यांच्या पापण्या वरून थेंब पडत होते…. ती निशांत च्या पुढच्याच बाकावर बसली. तिने केस पुढे घेतलेले होते… निशांत चे लक्ष तिच्याकडेच होते. तिने तिचे ओले केस मागे घेतले. तिच्या केसंवरचे पाण्याचे शिंपडे निशांत च्या चेहऱ्यावर पडले. जणूकाही ते थेंब निशांत चे लक्ष शिकण्याकडे लावत होते📖. क्लास संपल्यावर तो सायकल वर जाता जाता त्या मुलीच्या विचारातच रमून गेला होता… एवढा रमून गेला की तो त्याच्या घराच्या पुढेही निघून गेला. एका खड्ड्यात सायकल चे चाक अडकले. तेव्हा त्याला कळले की आपण घराच्या खूप पुढे आलोय😂. त्याला त्या मुलीचे नाव माहीत नव्हते आणि ती काय शिकते हेही माहीत नव्हते. कारण BBA आणि B.com चा अभ्यासक्रम सारखाच होता. म्हणून सर एकत्र क्लास घेत होते… निशांत ने दुसऱ्या दिवशी नाव विचारायचे ठरवले.

निशांत क्लास ला लवकर गेला आणि तीही लवकर आली होती. रोजच्याच जागेवर ते बसले होते. सरांनी होमवर्क दिलेला होता. निशांत ने रात्रीच पूर्ण केला होता. त्यामुळे तो होमवर्क एकदा निरखून बघत होता. तिचा होमवर्क झाला नाहीये हे तिच्या चेहऱ्यावरून निशांत ला कळत होते. तेवढ्यात तिने मागे वळून त्याला म्हणाली, ” तुझा होमवर्क झाला असेल तर मला दे ना प्लीज…. ” तिच्या त्या सुंदर आवाजाने निशांत ने लगेच वही दिली आणि स्मितहास्य केले. तिने काही न बोलताच वही घेतली… आणि तिचा होमवर्क झाल्यावर तिने वही निशांत ला परत करून thanks म्हणाली. ती पुढे बोलणार इतक्यात सर आल्याने तिचे बोलणे राहून गेले. निशांत ने बाकावर डोके ठेऊन स्वतः शी हळू आवाजात म्हणाला की सर 2 मिनिटे उशिरा आले असते तर काही झाले असते का ? आमचे बोलणे अर्धवटच राहिले ना.. काय माहिती ती पुन्हा कधी बोलेल देवच जाणे…” ती पुढे बसली असल्याने तिला हे ऐकू गेले. आणि ती गालात हसली…❤️

निशांत ला त्या मुलीचे नाव कळेल का? त्यांची मैत्री होईल का? हे आपण पुढच्या भागात पाहूया….

भाग आवडल्यास नक्की प्रतिक्रिया पाठवा….

बिना बूनियाद से इमारत नहीं बन सकती, बिना बीज के वृक्ष की कल्पना नहीं की जा सकती। यदि आपके अपनी पुरुषार्थ कि इमारत खड़ी करनी है, अपनी सफलता का वृक्षारोपण करना है तो बुनियाद चुननी होगी, बीज दूंडना होगा।

कामयाबी कोई हवाई जुला नहीं है जो बिना किसी आधार से जुल रहा है। ये ट्रांसफर ऑफ एनर्जी है, बिजली का करंट है जिसे किसी ना किसी शोकर्ट की जरूरत पड़ती है। तार हवा में लेहेरानेसे बिजली नहीं आ जाती, वो किसी इलेक्ट्रिक सोर्स से जुड़के जीवित होता है। मै और आप सिर्फ एक तांबे का तार है, वो रद्दी में बिक जाएगा अगर हमने अपना करंट नहीं दूंड लिया।

बाबासाहेब आंबेडकर जी के कुछ विचार है वो मै आगे दे रहा हूं।

1. भविष्य जन्म से नहीं, कर्म से होता है :- गीता में भगवान श्री कृष्ण अर्जुन से केहेते है कि,

चतुर्वर्ण्य मया सृष्टं गुणकर्मविभगाश:।

हे अर्जुन, मेरी ये सृष्टी चार वर्णों में बटी हुई है, और इस बटवाने का आधार है गुण और कर्म। जन्म नहीं।

जन्म से बड़ा छोटा कहना पच्छिम की परम्परा है। पूर्व में नहीं होता। हम तो मानते आए है कि, जात ना पूछो साधु की पूछ लीजिए ज्ञान, मोल करो तलवार का नहीं हो तो भी म्यान।

हमारी श्रद्धा और विनम्रता कि पराकाष्ठा ये है कि, हम सुबह बिस्तर से उठते और धरती पर पैर रखते समय धरती से क्षमा मांगते हैं।

समुद्र वसने देवी पर्वत स्तन मंडले, विष्णू पत्नी नमातुभ्यम पाद स्पर्श क्षमस्वमेव।

हे देवी, तुमने समुद्र रूप के वस्त्र पहनकर , पर्वत तुम्हारा आंचल है, तुम श्री विष्णू की पत्नी हो, तो मै तुम्हे अभिवादन, नमन करते है और हम तुम्हे अपने पैरो से स्पर्श कर रहे है तो हमें क्षमा कर देना देवी।

2. मृत्यु स्विकार है, अपयश नहीं!! :- अंग्रेज़ी में एक कहावत है कि Since is beautiful. अधर्म बड़ा आकर्षक होता है। बड़ी और से अपनी ओर खींचता है। खास करके उसे जो वास्तविक रूप से सक्षम हो और ताकदवान हो। महानता की पहेली शर्थ ये है कि हम अधर्म से बचके चले। अपने कर्तव्य से छल और दूर भागे इससे बड़ा अधर्म क्या हो सकता है?

जो पुत्र मोह में अंधा हो जाता है वो धृतराष्ट बन जाता है और जो अपने यश को अकलंकित रखता है वो श्रीराम कहलाता है।

वाल्मीकि रामायण में स्वयं श्रीराम कहेते है कि , न भितो मरनादस्मि केवलं दूषितम यश:। मुझे मृत्यु का भय नहीं है केवल अपयश का भय है।

3. विद्या से बड़ी कोई शक्ति नहीं। :-

न चोर हार्य न च राज हार्य , न भ्रातृभाज्य न च भारकरी, व्यम कृते वधमी एवं नित्यम, विद्याधनम सर्वधानप्रधानम

विद्या दुनिया का ऐसा धन है, जो चोर चुरा नहीं सकता, राजा छीन नहीं ले सकता, ना भाई बाट सकता है। खर्च करने से और बड़ता है, इसीलिए पूरे संसार में विद्या जैसा अनमोल धन और कोई नहीं है।

येषां न विद्या न तपो न दानं, ज्ञानं न शिलं‌ न गुणों न धर्म: ते मृतूलोके भुविभारभूता मनुष्यारूपेण मृगाश्वरन्ति।।

जिसके पास ना ज्ञान है, ना परिश्रम, ना दान देनेकी ईच्छा, ना ज्ञान का प्रभाव, वो मनुष्य रूप में जन्म लेते हुए भी जानवर जैसे होते है।

पढ़े और पढ़ते रहे, जितना ज्यादा हो सके उतना ज्यादा पढ़े। आप किताबो के साथ समय बिताते है तो आपका समय बदलने में देरी नहीं होगी।

आज इतना ही था । Books are our best friend always!!!

सोचकर थोडा सोचेंगे अभी सफर कितना बाकी है।
मंजिल तो पता है, पर चलना कितना बाकी है।

अंधेरे से उजाले तक का इंतजार थोडा बाकी है,
देखने उस मंजर को अभी हौसला बहोत बाकी है।
कुछ पन्ने अभी भी कोरे है , बस उन्हें भरना थोडा बाकी है।

कोशिशे मुकम्मल होगी जरूर, हिम्मतों का दौर लिखना अभी हमारा बाकी है।
वक्त तो अपना सुरू हुआ , बस जीतना अभी बाकी है।

🔱महाशिवरात्री🔱

महादेव वो है जो नही है और जो नही है वो महादेव है…

महादेव को समझ्ने के लिए पहले त्रिदेव को समझना होगा। ब्रह्मा , विष्णू और महेश! महेश अर्थात महादेव।

ब्रम्हा संसार के रचयिता…… विष्णू संसार के संचालनकर्ता….. महेश संसार के संहारकर्ता….. जो विनाश करके संसार को संतुलित रखते हैं।

महादेव आजन्म है…..उनका ना आदि है ना अंत है। वो विद्याओं के दीप है। अविनाशी है। विश्वनाथ है। कलोपरिक है। पंच महाभूतों के नाथ भूतनाथ है वो।

महादेव कैलासपती है। किन्तु सारा संसार उनका निवास स्थान है। सर्वव्यापी है वो, और सभी कारण के प्रमुख कारण है। महायोगी है। बैरागी है।

बैरागी है क्योंकि वो परम आनंद के स्थिति में रहेते है सदा।

महादेव निराकार है। निर्गुण है वो। गंगाधर है वो। चन्द्रशेखर भी वही। त्रिलोचन है वो। और नटराज भी वही है। कर्पूर के समान गौर वर्ण है उनका। नीलकंठ है वो। सर्प उनका कंठहार, रुद्राक्ष उनके आभूषण। हाथ मे त्रिशूल, अंग पर भस्म, नेत्रों में परमानंद और मुख पर भोलापण।

सुंदरता की परिभाषा है वो और आकर्षण की पराकाष्ठा। जीव है वो, ब्रम्ह है वो, सम्पूर्ण जगत के निरंजन है वो। विक्रालकाल है वो। वही एक लघुबल है वहीं एक अमर है। महापर्वत है वो, और सुक्ष्मकण भी वही है। पृथ्वी वो है। आकाश वो है।बंधन है वो और मुक्ति भी वही वही है। काल, गुण, विष और अमृत भी वही है। ज्ञान भी है और अज्ञान भी। प्रकाश और अंधकार दुविधा है वो। और निर्णय भी वही है। शांति भी वो है और समस्त अशांति भी वो है।

वही ब्रम्हा है और वही नारायण। वही है देवों के देव महादेव!!…..

ललाट चत्वरज्वलद्धनंजयस्फुरिगभा-निपीतपंचसायकं निमन्निलिंपनायम्‌ ।सुधा मयुख लेखया विराजमानशेखरंमहा कपालि संपदे शिरोजयालमस्तू नः ।।

मैं भारत हूं!!!

मैं भारत हूं

मुझे वेदों के विचारों ने जन्माया है मेरे परिचय के लिए इतनही पर्याप्त है कि अमृतस्वरूप गंगा मेरी मां है।

मै भारत हूं मै ऋषियों के आश्रम में बड़ा हुआ हूं युगों पुरुषों की ऊंगली थामके चला हूं और संघर्ष कि प्रचंड अग्नि में जला हूं

मेरे इतिहास का पहला पन्ना तब लिखा गया था,। जब मनुष्य ने समय को दिन और तारीख़ में बांटना नहीं सीखा था,। दस हजार वर्ष पहले मेरा आकार बढना शुरू हुआ लेकिन इतना पुराना इतिहास सिद्ध करने के लिए आज मेरे पास साक्ष नहीं है।

लोग सवाल उठाते हैं कि सिंधू घटी के सभ्यता को सिर्फ ३४०० साल ही हुए हैं फिर मै दस हजार वर्षों के इतिहास का दावा क्यों कर रहा हूं? मै क्या उत्तर दू उन्ह इतिहासकारों को जो विट पत्थरों के ग्वाई के बिना गूंगे हो जाते हैं। ३४०० साल पहले के अवशेष तो उन्हें दिखते है, लेकिन ५००० वर्ष पहले कुरुक्षेत्र में शस्त्र त्याग चुके अर्जुन को गीता का ज्ञान देनेवाले कृष्ण नहीं दिखाए देते? ७००० साल पहले शरयु के तट पर सूरज को नमन करते हुए श्रीराम नहीं दिखाए देते? और ८००० वर्ष पहले रची गई ऋग्वेद नहीं दिखाई देती?

आज मेरे मान चिह्न पर छबी है, मै हमेशा के तरह ऐसा नहीं था, अनेकों टुकडों में बटा हुआ, जनपद और महाजनपद में बटा हुआ था, फिर एक दिन तक्षशिला में जन्मे मेरे पुत्र ने अपनी शिखा खोल दी और यही से मेरे अखंड राष्ट्र बनने का मार्ग खुल गया। खंड खंड में बिखरे हुए मेरे अंग। एक ध्वज के अंदर सिमट आए। आज की भौगोलिक भाषा में कहू तो। चाणक्य और चन्द्रगुप्त ने मुझे बिहार से बलूचिस्तान और कश्मीर से कंदाहर तक फैल दिया।

मै अपनी भुजाओं के विस्तार देखकर प्रसन्न था,। लेकिन अशोक की वीरता अपने दादा चन्द्रगुप्त के साम्राज्य को और आगे बढ़ाने के लिए प्रतिज्ञा पत किए। अशोक ने मेरी सीमाएं तक्षशिला से ईरान तक खींच दी मेरा विस्तार पूरे विश्व को अचंबित कर रहा था भौगोलिक और आध्यात्मिक दोनों रूपों में एक तरफ मेरे हाथों में तलवारें लेहेरा रही थी और दूसरी तरफ मेरे गले से बुद्ध और महावीर की वाणी गुंज रही थी। सहिया बित रही थी, मै समय के सियताल पर कभी दौड़ा, कभी चला, कभी रंगा लेकिन रुका कभी नहीं।

मुझे कृष्ण के वचन हमेशा याद रहें,। “प्रथम वे दक्षिणे हस्ते । जयों में संव्याहित:।। यदि मै सीधे हात से कर्म करूंगा तो मेरे दूसरे हात में विजय अवश्य होगी।

कर्मयोग की सिद्धांत पर चलता हुआ मै वैभव और संपदा के शिखर पर जा पहुंचा। मेरी चमक आसपास देशों में जाके पहुंची। मेसिडोनिया का वो राजा सिकंदर महान जिसकी सेनाएं विश्वविजय पर निकली थी वो पर्शिया और कंदहार छिलता हुआ मेरी सीमा में दाखल हो गया। सिकंदर दुनिया का बहोद बड़ा भूभाग जीत चुका था और मुझे जितने ही वाला था लेकिन मेरा वीर पुत्र पंजाब का राजा पोरस ने उन्ह पागल घोड़ों के सामने दीवार बनकर खड़ा हो गया। विदेशी इतिहास कारों ने लिखा कि, पोरस हारा, सिकंदर विजयी हुआ। लेकिन ऑफकोस मेरे इतिहासकारों ने इस झूठ को कभी चुनौती नहीं दी। कभी पूछा नहीं विदेशी इतिहास कारों से अगर सिकंदर जीता तो खाली हाथ भारत से वापस क्यों गया? सच ये है कि, साम्राज्य का भूका वो सिकंदर मेरे बदन का एक भी टुकड़ा मास भी जीत नहीं पाया। मेरे पोरस ने उसके सपने तोड़ डाले, ऐसा हराया कि उसका आत्मविश्वास चकनाचूर हो गया और मायदेश में पहुंचने से पहले ही वो आदिवासियों के हमले में मारा गया। वो कहानी तो सबने सुनी होगी कि, सिकंदर ने मरते समय कहा था कि, मेरे हाथ मेरे कब्र से बाहर रखे जाए ताकि संसार को बता चलना चाहिए कि सिकंदर भी दुनिया से खाली हाथ गया। लेकिन किसीने ये नहीं पूछा कि, ये हाथ किसने खाली किए थे? मैंने किए थे, मेरे पोरस ने किए थे।

पर सिकंदर आखिरी नहीं था। अरब, अफगान, तुर्क, तैमूर और मंगोली भी घोड़ों पर चढ़ते दौड़ते हुए आए मेरे मंदिरों का सोना चुराके गए, मेरे ग्रंथ जला दिए, मेरा इतिहास चिणभिन्न कर दिया।

अंकिनात: घाव लगे मेरे बदन पर, लेकिन विश्व बंधुत्व का आदर्श छा रहा मेरे मन पर। ये परदेशी यों की चोट खाता रहा, अतिथि देवो भव: दोहोरता रहा। मेरी यही शान्तिप्रियता सात समुंदर पार चिआए हुए अंग्रेजी सौदागीरी के लिए वरदान बन गई। मेरे राजाओं के दरबार में जमीन पर नाक रगड़ने वाले ये घोड़े आज अचानक राजसत्ता ओं के स्वामी बन बैठे। रानी विक्टोरिया के भेजी हुई पीढ़ियों ने मुझे ऐसे चक्कर लिया कि, मेरी रक्त शिराए पीड़ा से तराक उठी। शेकड़ो वर्षों तक विश्वासघात के छुएं में मेरा दम घुटा कि मुझे याद भी नहीं आता कितनी बार मेरे कालिमा का हलन हुआ और कितनी बार मेरा स्वाभिमान लूटा? लेकिन मैंने भी ऐसे लाल पैदा किए थे जो रंग दे बसन्ती गाकर मेरे लिए फांसी के दक्ते पर झूल गए।

मुझे याद आती हैं लाहौर सेंट्रल जेल! मेरा बेटा भगत नजरकैद है, फांसी का हुकुम सुनाया जा चुका है। तारीख नजकिद आती जा रही है। अंग्रेज़ अधिकारी रोबर्ट और पालकर उससे मिलने आते है। कहेते है – माफी मांग लो भगत जान बच जाएगी। चिठ्ठी लिख दो ब्रिटिश सरकार को। कह दो कि, तुम अपने किए पर शर्मिंदा हो और हम भूल जाएंगे कि तुमने असेम्बली हॉल में बॉम्ब फेका था। सांडर्स कि हत्या की थी। भगत ने बात मानकर अंग्रेज़ सरकार को चिट्ठी लिखी ही। क्या लिखा था उस चिट्ठी में? भगत ने लिखा ” मै ब्रिटिश सरकार से अपील करता हूं कि मुझे फांसी नहीं दी जाए। फांसी अपराधियों को दी जाती है और मै एक क्रान्तिकारी हूं। भारत मां का सिपाई हूं। मुझे भरी चौहरी पर गोली मर दी जाए। ये युद्ध का मैदान है। ये गोली से मरने ही सिपाई की शान है। बेगलत अंग्रेज़ सरकार एक देशभक्त कि जरासी ख्वाहिश भी पूरी नहीं कर पाया। पहुंच दिया मेरे भगत को फांसी के तख्ते पर। भगत! मेरा भगत! उसने सोचा, मुझे वीरगती चाहिए गोली नहीं तो फांसी से ही। भगत फांसी का फंदा ऐसे दीवानगी से चूमने लगा जैसे मेंहदी से सजी हुई अपनी दुल्हन के हाथ चूम रहा हो। ” ये दुल्हन, मै राख बनकर सतलज नदी पर बह गया पूछ मत तेरी जुदाई मेरे दिल पे कैसे सैहे गया, ये शराफत की खुशी पर जाते जाते दुःख भी है हाए आजादी तेरा घूंघट उठाना रह गया। ” ये था मेरा बेटा भगत!!

और मेरी बेटी, जो दूध पीते बच्चे को पीट पर बांधकर अंग्रेजो से क्या लड़ी, उनके लाल वर्दी ओं के धागे खोल दिए। लक्ष्मीबाई!!!!!

एक और मेरा बेटा, अल्फ़स पार्क में एक पिस्तूल लिए अनगनित अंग्रेजी रायफल्स से लड़ गया, जब पिस्तूल में आखिरी गोली बची तो वन्दे मातरम् बोलकर मेरे चरणों पर बली चड़ गया, २५ वर्ष के भरी जवानी में आजाद मुझे छोड गया।

जो हाथ मेरी ओर बढ़े वो मेरे वीरों ने काटकर फ़ेक दिए। जो आंखे मुजपर उठी थी वो बुज गई हमेशा के लिए।

मै भारत हूं… बलिदानियों के रक्त से भीगी हुई मेरी बदिया है, मेरे माथे पर ७६ वा स्वतंत्रता का सूरज चमकने वाला है। क्योंकि मेरे सीने में शहीदों की समाधियां है। मै भारत हूं!!!!!!! मै भारत हूं!!!!!!!!!

महात्मा गांधी जयंती विशेष……

स्वतः ला ओळखण्यासाठीचा सर्वश्रेष्ठ उपाय म्हणजे स्वतःला दुसऱ्यांच्या सेवेत झोकून देणे!!!! – महात्मा गांधी.

आज 2 ऑक्टोबर राष्ट्रपिता महात्मा गांधी यांचा जन्मदिवस. त्यांचं संपूर्ण नाव मोहनदास करमचंद गांधी होते. 2 ऑक्टोबर हा दिवस लालबहादूर शास्त्री जन्मदिवस म्हणून साजरा केला जातो. आज मी तुम्हाला महात्मा गांधी यांनी जगाला दिलेले व सांगितलेले ११ महाव्रते सांगणार आहे.

महात्मा गांधी यांचे सिद्धांत:-. १) सत्य २) अहिंसा ३) अस्तेय ४) अपरिग्रह ५) ब्रम्हचर्य ६) शरीरश्रम ७) अस्पृश्यता ८) अभय ९) स्वदेशी १०) अस्वाद ११) सर्वधर्मसमभाव.

१) सत्य ( Truth):- कितीही संकटे आली तरी सत्य कधीच हारत नाही. म्हणून म्हटले आहे “सत्यमेव जयते”!!!

२) अहिंसा (Nonviolence):- महात्मा गांधी हे अहिंसेचे सर्वात मोठे अनुयायी होते. महात्मा गांधी यांनी जगाला सर्वात मोठा उपहार दिला आहे “अहिंसा”. आपल्या फायद्यासाठी दुसऱ्याचे वाईट व्हावे असे वाटणे ही सुद्धा एक हिंसा आहे. याचमुळे आज “जागतिक अहिंसा दिवस” साजरा केला जातो.

३) अस्तेय (चोरी न करणे / No stealing) :- कोणाचीही वस्तू चोरणे ही चोरी आहे, पण कोणाची तरी वस्तू त्याच्या परवानगीशिवाय घेणे ही सुद्धा चोरीच आहे.

४) अपरिग्रह ( गरजेपेक्षा जास्त साठवून न ठेवणे/Non possession):- आपल्याला जेवढी गरज आहे तेवढेच घेणे योग्य आहे. महात्मा गांधी या वरून आपल्याला हेच सांगतात की, आपल्याला आपली आवशक्यता कमी करणे योग्य आहे. आपण आपली आवशक्यता कमी केली तर ज्यांना जास्त गरज आहे त्यांना त्या वस्तू भेटतील.

५) ब्रह्मचर्य (self discipline):- आपले मन आणि इंद्रिये यावर आपले नियंत्रण ठेवणे. आपल्या खाण्या-पिण्यावर संयम ठेवणे हे सुद्धा ब्रह्मचर्य आहे.

६) शरीरश्रम/ स्वावलंबन (आत्मनिर्भरता):- आपण आपली कामे आपणच करायला पाहिजे. ‘ईश्वर ज्याचीच मदत करतो जो स्वतःची मदत स्वतः करतो.’

७) अस्पृश्यता (Remove Untouchability):- आपला देश हा जगातील सर्वात मोठा प्रजासत्ताक देश आहे. आपल्या देशात विविध धर्म , विविध जाती आहेत. जातिवाद, भेदभाव, धर्मभेद, लिंगभेद हे आपल्या देशाच्या एकतेवर परिणाम करतात. आपल्याला आहे अस्पृश्यता काढणे आवश्यक आहे.

८) अभय (निर्भयता/ Fearlessness):- सत्याच्या वाटेवर चालताना भीती वाटत नसते. तुम्ही नेहमी सत्याच्या बाजूने चालाल तर तुम्ही नीट आणि निर्भय राहाल.

९) स्वदेशी (Use locally made goods):- आपल्या भारतात उत्पादित व बनवलेले जाणाऱ्या वस्तू व उत्पादनांना स्वदेशी म्हणतात. महात्मा गांधी नेहमी स्वदेशीला प्रोत्साहन देत. खादी आणि चकरा हे याचे प्रतिक आहे. स्वदेशी वस्तू बनवल्याने उद्योजक यांचा व्यापार वाढतो तर बेरोजगार व कामगारांना काम मिळून बेरोजगारी कमी होते आणि देशाच्या विकासात मदत होते.आपण सुद्धा स्वदेशी वस्तूंना प्रोत्साहन दिले पाहिजे व ते खरेदी केले पाहिजे.

१०) अस्वाद (Control of the palat/ स्वादाचा त्याग):- स्वाद आहे म्हणून लोक काही खातात. स्वादामुळे म्हणजेच अशारीरिक पदार्थांमुळे जास्तीत जास्त लोक आजारी पडतात. म्हणून आपण त्याचा त्याग करणे आवश्यक आहे.

११) सर्वधर्मसमभाव (Equality of all religions):- आपल्या समाजात सर्व धर्माचे लोक राहतात. हिंदू मुस्लिम शीख ख्रिश्चन पारशी व इतर धर्माचे लोक राहतात. कळवा धर्म समान आहेत हे आपण ओळखून गुण्यागोविंदाने राहिले पाहिजे. कळवा धर्मांचे प्रमुख सण एकत्र येऊन साजरे केले पाहिजे.

या संपूर्ण ११ महाव्रतांचे आपण आपल्या आयुष्यात पालन करणे गरजेचे आहे. मी पण पालन करणार…. तुम्ही सुद्धा पालन करा. जय हिंद!!!! जय भारत!!! मी माझे विचार तुमच्यासमोर मांडले आहेत. त्यामध्ये काही चुकले असल्यास क्षमस्व!!!

कुठल्या बिंदूवर……

कुठंतरी शेवटच्या मजल्यावर अडकून पडलो आहे मी. लिफ्ट बंद आहे आणि  उतरण्यासाठीचे जिने गायब झालेत अचानक. मी घराच्या उंबरठ्याबाहेर येऊन  शोधत राहतो  खाली जाणारा जिना तर दिसते प्रचंड खोल पोकळी आणि गडद अंधार.  मी परततो घरात.  तिथं उजेड असतो केवळ माझ्यापुरता मी शोधत राहतो त्यात माणसांना. तर दिसत नाही कोणीच आजूबाजूला.  मी उभी राहातो तासंतास आरशासमोर सोबतीला आपण आहोत आपल्या  याचा दिलासा वाटत राहातो आतल्या आत. मी काढतो कोनाड्यातले सगळे पुस्तके आणि पुसून जपून ठेवतो हृदयाशी.  पुस्तकांच्या कपाटातली माणसं  सांगत राहातात गोष्टी प्रेमाच्या, त्यागाच्या, कटकारस्थानांच्या आणि निरर्थकतेच्या. “‘मरण अटळ आहे’ तेव्हाच सांगितलं होतं मी तुला,’ असं हसत म्हणतो कामू आणि ‘प्लेग’ ची पानं फडफडवत राहातो माझ्यासमोर. एक साथ कशी दूर करू शकते अनेक साथीदारांना  याच्या कहाण्या उलगडत जातो तो इतिहासातले दाखले देत तेव्हा उमळून येतं आतून.  लोक रडत राहातात भीषण व्हिडिओमधून, ऑडिओमधून कोणकोणत्या भाषांत बोलत असतात ते सांगत राहातात माणसांची साथ सोडण्याचे  आणि स्वतःला कायमचं एकटं करण्याचे फायदे मृत्यूविषयीचं एकच वाक्य उच्चारत असतात पुन्हा पुन्हा आणि कोणालाच कळत नाही नेमकं काय बोलताहेत ते.

मृत्यूला कवटाळण्यासाठी 

कित्येकदा  उभा राहिलो  होतो मी 

आत्महत्येच्या टोकावर……

. सहज खेळायचे लपंडाव त्याच्याशी.   मित्रच होता तो माझा तसा  जुना जाणता. मग आज  का आलाय तो  असा वैऱ्यासारखा  एकटेपणाचं भयाण गाणं गात.

इमारतीच्या शेवटच्या मजल्यावर उभा आहे मी. वाटा अदृश्य झाल्यात अचानक  कुठल्याही उतारावरून उतरण्याच्या. आणि मला कळत नाही  कोणत्या बिंदूतून सुरु झालं होतं माझं आय़ुष्य  आणि कुठल्या बिंदूवर संपणार आहे ते नेमकं.